Japanese Encephalitis là gì? (Viêm não Nhật Bản là gì, dấu hiệu và cách phòng tránh)

Bệnh viêm não Nhật Bản là bệnh truyền nhiễm cấp tính lây qua đường máu, bệnh do virus viêm não Nhật Bản B gây ra, nếu không được điều trị kịp thời và đúng phác đồ, bệnh có thể gây biến chứng nguy hiểm đến tính mạng của người bệnh.

Bạn nên biết gì về viêm não Nhật Bản?

• Viêm não Nhật Bản là một loại Flavirus do muỗi truyền nhiễm tương tự như sốt vàng da, sốt xuất huyết và siêu vi trùng West Nile.
• Viêm não Nhật Bản không thể chữa trị. Vì vậy, nên tiêm vắc-xin phòng bệnh theo quy định của Bộ Y Tế
• Giai đoạn ban đầu, bệnh nhân có thể sốt nhẹ, nhức đầu và buồn nôn, nhưng điều này có thể dẫn đến các triệu chứng nghiêm trọng về sau như co giật, hôn mê và các vấn đề khác có thể dẫn đến tử vong nếu không được điều trị kịp thơi.
• Tại Việt Nam, loại Virus có xu hướng gia tăng trong mùa mưa, vì thế cần phải tuân thủ các biện pháp phòng ngừa và diệt muỗi thường xuyên.

Viêm não Nhật Bản là gì?

Viêm não Nhật Bản là một bệnh truyền nhiễm do virus viêm não JEV (Japanese Encephalitis Virus) gây ra. Virus này thường được tìm thấy ở các loài động vật hoang dã (như chim hoang,…) hoặc các loài gia súc (như lợn, bò,…).

Bệnh không có khả năng lây truyền trực tiếp từ người sang người mà thông qua máu có chứa virus gây bệnh do vật thể trung gian (thường là muỗi) lây truyền sang. Có 2 loài muỗi phổ biến mang virus viêm não Nhật Bản là muỗi Culex Vishnui và Culex Tritaeniorhynchus. Theo như các nghiên cứu đã có thì đây được xác định là con đường lây truyền bệnh viêm não Nhật Bản duy nhất.

Các dấu hiệu và triệu chứng của viêm não Nhật Bản là gì?

Điều khiến bệnh trở nên nguy hiểm hơn bao giờ hết chính là trong thời gian ủ bệnh không có bất kỳ triệu chứng nào rõ ràng. Triệu chứng nếu có thường rất dễ nhầm lẫn với các bệnh viêm não thông thường khác. Ngoài ra, bệnh có khả năng diễn biến xấu trong thời gian ngắn. Người bệnh khi sốt quá cao sẽ dẫn đến tình trạng hôn mê hoặc co giật chỉ sau vài ngày.

Đối với các trường hợp nghiêm trọng của viêm não Nhật Bản, bệnh nhân có thể bị:

• Sốt cao
• Đau đầu
• Co giật
• Cứng cổ
• Mất phương hướng
• Hôn mê
• Liệt cứng

Không giống như các bệnh lây nhiễm thông thường khác, viêm não Nhật Bản rất nguy hiểm bởi nó gây ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thần kinh trung ương của người bệnh. Theo thống kê, số trường hợp viêm não Nhật Bản có để lại di chứng nặng nề chiếm đến hơn 50% tổng số người mắc bệnh này. Các di chứng có thể bao gồm liệt nửa người, bại liệt, bại não, mất ngôn ngữ, rối loạn tâm thần,… Tỷ lệ tử vong của bệnh viêm não Nhật Bản cũng khá cao, đạt đến 20 – 30%.

Chính vì vậy mà việc tiêm vắc xin viêm não Nhật Bản là rất quan trọng, giúp giảm thiểu tối đa nguy cơ mắc bệnh viêm não Nhật Bản.

Đối tượng nguy cơ bệnh Viêm não Nhật Bản

Tất cả mọi người, mọi lứa tuổi chưa có miễn dịch với vi rút viêm não Nhật Bản đều có nguy cơ bị mắc bệnh, trong đó đặc biệt ở trẻ em dưới 15 tuổi, hoặc người lớn chưa được tiêm chủng viêm não Nhật Bản bị nhiễm vi rút khi đi du lịch, lao động, công tác vào vùng lưu hành bệnh viêm não Nhật Bản.

Làm thế nào có thể ngăn ngừa viêm não Nhật Bản?

Tuy cho tới nay bệnh chưa có thuốc điều trị đặc hiệu nhưng có thể phòng ngừa hiệu quả bằng cách tiêm phòng vắc xin viêm não Nhật Bản. Trên thế giới đã phát minh ra hơn 15 loại vắc xin phòng viêm não Nhật Bản khác nhau. Trong số đó, có 2 loại chính được sử dụng phổ biến tại Việt Nam là Jevax 1ml và Imojev 0,5ml.

Vắc xin Jevax

Đối với vắc xin Jevax, thời điểm tiêm cụ thể với từng giai đoạn như sau:

– Mũi đầu tiên: sau khi trẻ đủ 12 tháng tuổi.

– Mũi thứ hai: cách mũi đầu tiên từ 1 – 2 tuần sau.

– Mũi thứ ba: Sau khi tiêm mũi thứ 2 khoảng 1 năm.

Tuy nhiên không có nghĩa tiêm đủ 3 mũi này là trẻ có thể hoàn toàn miễn dịch với bệnh viêm não Nhật Bản. Để phòng ngừa một cách tốt nhất, trẻ nên được tiêm mũi nhắc lại theo định kỳ 3 năm/lần cho đến khi đủ 15 tuổi.

Vắc xin Imojev

Imojev là vắc xin thế hệ mới được chỉ định phòng bệnh Viêm não Nhật Bản cho người lớn và trẻ em từ 9 tháng tuổi trở lên, lịch tiêm cụ thể như sau:

Trẻ từ 9 tháng tuổi đến dưới 18 tuổi (chưa tiêm vắc xin Jevax lần nào):

+ Mũi 1: là mũi tiêm đầu tiên.

+ Mũi 2: cách 1 năm sau mũi đầu tiên.

Người tròn 18 tuổi trở lên: tiêm 1 mũi duy nhất.

Trường hợp trẻ đã tiêm vắc xin Jevax trước đó, muốn chuyển đổi sang tiêm Imojev:

+ Nếu đã tiêm 1 mũi Jevax: tiêm 2 mũi Imojev, trong đó mũi Imojev đầu tiên cách mũi Jevax đã tiêm tối thiểu 2 tuần.

+ Nếu đã tiêm 2 mũi Jevax: tiêm 1 mũi Imojev cách mũi cuối Jevax tối thiểu 1 năm.

+ Nếu đã tiêm 3 mũi Jevax: tiêm 1 mũi Imojev cách mũi cuối Jevax tối thiểu 3 năm.

Một số lưu ý khi tiêm vắc xin viêm não Nhật Bản

Các loại vắc xin viêm não Nhật Bản đều đã qua kiểm chứng và đạt độ an toàn đối với sức khỏe của người tiêm. Tuy nhiên, bạn vẫn nên lưu ý một số điều sau đây khi tiêm:

Phản ứng có thể xảy ra sau khi tiêm

Cũng như các loại vắc xin phòng bệnh khác, khi tiêm vắc xin viêm não Nhật Bản có thể xuất hiện các triệu chứng như sốt nhẹ hay sưng đau vị trí tiêm. Tuy nhiên, các biểu hiện này thường chỉ ở mức độ nhẹ.

Trong trường hợp phát ban, khó thở hoặc sốt cao kéo dài thì có thể là dấu hiệu của tình trạng sốc phản vệ. Khi đó, sức khỏe của trẻ cần được theo dõi sát sao và cần đưa trẻ đến các cơ sở y tế gần nhất ngay khi có diễn biến xấu.

Thời gian có hiệu lực của vắc xin

Khả năng miễn dịch với viêm não Nhật Bản sẽ tăng dần theo từng mũi tiêm (80% ở mũi thứ 2 và 90 – 95% sau khi tiêm đủ 3 mũi). Tuy nhiên, vắc xin này miễn dịch được quy trì nồng độ cao ít nhất 3 năm sau liều tiêm chủng cơ bản.

Các trường hợp chống chỉ định tiêm vắc xin viêm não Nhật Bản

Bất kỳ một loại thuốc nào đưa vào cơ thể con người đều cần phải hết sức cẩn trọng. Không phải trường hợp nào cũng có thể tiêm vắc xin viêm não Nhật Bản. Cụ thể như một số trường hợp chống chỉ định tiêm vắc xin này dưới đây:

– Người có tiền sử dị ứng với bất kỳ thành phần nào có trong vắc xin.

– Người mắc chứng suy giảm miễn dịch hoặc trẻ bị suy giảm miễn dịch bẩm sinh.

– Người mắc bệnh HIV, phụ nữ đang trong thai kỳ hoặc đang cho con bú.

– Người đang điều trị với corticosteroid liều cao cần tạm ngưng sử dụng 1 tháng trước khi tiêm vắc xin.

Trẻ từ mấy tuổi nên tiêm vắc xin viêm não Nhật Bản

Tuổi tiêm viêm não Nhật Bản được khuyến cáo là tiêm khi trẻ từ 12 tháng tuổi trẻ lên gồm 3 mũi cơ bản:

• Mũi 1: trẻ từ 12 tháng tuổi trở lên
• Mũi 2: sau mũi tiêm thứ nhất 1-2 tuần
• Mũi 3: sau mũi thứ nhất 1 năm

Liều tiêm nhắc lại: Sau 3 năm tiêm nhắc lại một liều để duy trì miễn dịch.